آرووانا، ماهی‌ای از بهشت و زیبا برای آکواریوم
افسانه‌های زیادی در مورد آرووانا وجود دارد. افسانه‌هایی در مورد بیمار شدن آرووانا در زمان بیماری صاحبش و در نتیجه، بهبودی صاحب آرووانا به این دلیل. داستان‌هایی در مورد اینکه این ماهی حیرت‌انگیز جان خودش را فدا می‌کند تا صاحبش زنده بماند. افرادی که به سراغ آرووانا می‌روند و با دوستداران این ماهی ارتباط پیدا می‌کنند اغلب داستان‌های عجیبی می‌شنوند.
از مرگ صاحب یک آرووانا درست بعد از اینکه آرووانا خودش را از آکواریوم به بیرون پرتاب کرده بودیا داستان‌هایی که پایان بهتری دارند. مثل داستان آن فردی که به طور معجزه‌آسایی از یک مرگ حتمی در تصادف رانندگی نجات پیدا کرد و بعد از اینکه به خانه آمد متوجه شد که آرووانایش تقریبا در همان زمان جان داده بوده است. باور بسیاری از این داستان‌ها کار ساده‌ای نیست.
اما اگر جمله‌ی گالادریل اِلف بانوی رمان ارباب حلقه‌ها، را به یاد بیاوریم: “تاریخ، افسانه می‌شود و افسانه اسطوره یا داستانی وهم‌آلود.”، به خوبی متوجه می‌شویم که هر داستان غیرواقعی‌ای، حامل مفاهیم و مضامینی حقیقی است.چرا راه دور برویم. فردوسی بزرگ نیز بسیاری از داستان‌هایش با جهان واقع ارتباط مستقیمی نداشته،اما او خود در مورد اسطوره‌ها و افسانه‌هایی که در شاهنامه به ذکر آنها می‌پردازد، می‌گوید:
” تو آن را دروغ و فسانه مدان به یکسان روشدِ زمانه مخوان
ازو هر چه اندر خورد با خرد دگر بر ره رمز و معنی برد “
افسانه‌ی آرووانا
اما افسانه‌ی آرووانا ریشه در چه چیزی دارد؟ برای جواب این پرسش بهتر است به قرن‌ها قبل بازگردیم. زمانی که ناشناخته‌ها حکم خدایگان و مقدسات را بازی می‌کردند.خدای رعد و برق، دیو خشک‌سالی، اژدهای محافظ یا اژدهای ویرانی و… باورهای رایجی در بین مردم بوده‌اند.
مردم چین در آن زمان معتقد بوده‌اند که اژدهاها در برابر ویرانی و نابودی از مردم محافظت می‌کنند. آنها معتقد بودند که اگر فردی یک اژدها را ببیند، بخت به او روتابانده است، چرا که این شانس نصیب هر کسی نمی‌شود و دیدن اژدها به ندرت اتفاق می‌افتد. در این باور اژدها موجود بسیار قدرتمندی به حساب می‌آید، موجودی که می‌تواند تمام خواسته‌ها و آرزوهای شما را برآورده کند. اژدها نماد خوش شانسی، قدرت و استقامت است. اژدها موجودی است که در فرهنگ چین و بسیاری از فرهنگ‌های شرق آسیایی نماد سعادت و اقبال شمرده می‌شود.
یکی از دلایلی که چینی‌ها سال نوی خود را با رقص اژدها جشن می‌گیرند، همین امر است. این رقص شیاطین را پس می‌راند و شانس و اقبال به همراه خود می‌آورد.
احتمالا به دلیل مشابهت فیزیکی آرووانا و دلایل تاریخ دیگری که ما به خاطر کمبود منابع از آنها بی‌اطلاع هستیم، آرووانا، اژدها ماهی خوانده می‌شود. نگاهی دقیق به فیزیک آرووانا ما را متوجه تشابهات آن با تصاویری که از اژدهاها در ذهن داریم، می‌کند. هر دوی این موجودات بدن کشیده‌ای دارند، هر دو حس‌گری زائده مانند در دهان و یا جلوی دهان خود دارند و مقیاس اجزای بدنشان تا حدودی با هم مطابقت می‌کند.
آرووانا و افسانه‌ی پیشرفت
بسیاری از صاحبان کسب و کارهای مختلف در دفاتر یا منزل خود آرووانا نگه می‌دارند چرا که معتقدند آنها باعث رشد و شکوفایی کارشان می‌شوند.
خیلی‌ها معتقدند به دلیل اینکه دهان این ماهی‌ها رو به بالا است و از سطح آب تغذیه می‌کنند، آنها نماد حرکت رو به بالا و سعادت هستند. همچنین بسیاری بر این باور هستند که بهتر است از 9 آرووانا همزمان نگهداری کرد. رنگ‌های متنوع این ماهی باعث شده است که این ماهی به 9 نوع تقسیم شود.
ترکیب رنگی این ماهی‌ها نیز تا حدودی تداعی‌کننده‌ی رنگ اژدهاها است. یکی دیگر از دلایل انتخاب این عدد آن است که آرووانا‌ها تمثیل 9 اژدهای محافظ موجود در فرهنگ و اساطیر چین هستند.ریشه‌ی نام آرووانا بسیاری معتقدند که نام آرووانا از نیروانا گرفته شده و این ماهی، ماهی بهشتی است.
تکثیر
تشخیص نر و ماده تا رسیدن به 3 تا 4 سالگی غیرممکن است. از آن پس از روی شکل بدن و حجم دهان میتوان جنسها را از هم تشخیص داد. ماهی نر دهانی بزرگتر و بدنی باریکتر و رنگینتر از ماده دارد. سر آن هم از سر ماهی ماده هماندازه اش بزرگتر است. ماهـی نر از ماهی ماده مهاجمتر است و رقابت غذایی بیشتر را نشان میدهد. در فصل تخمریزی در قسمت زیرین داخلی دهان ماهی نر، کیسه ای برای نگهداری تخمها و نوزادها به وجود می آید که در ماهی ماده ایجاد نمی شود.
نری که در دهانش تخم و یا نوزاد دارد به راحتی شناخته می شود چون حفره دهانی آن توسعه یافته و باد کرده است.اولین بار در سال 1966 در یک آکواریوم فروشی در کالیفرنیا، تخمریزی این ماهـی مشاهده گردید. نر و ماده در یک آکواریوم 1800 لیتری با بستری پوشیده از سنگریزه قرار داشتند و به آنها روزانه 100 عدد ماهی طلایی با اندازه متوسط داده میشد.
ماهی نر همه آنها را میخورد ولی ماده عکسالعملی برای خوردن آنها نشان نمیداد. کمی بعد لانه وسیع کمژرفایی در بستر درست شد و 12 عدد تخم در داخل آن ریخته شد. پس از این که ماهی نر آنها را بارور کرد، هریک نیمی از آنها را در دهان خود قرار دادند تا دوره رشدونمو جنینی آنها صورت گیرد.همه چیز به خوبی پیش میرفت تا این که در روز سوم، ماهی ماده همه تخمهای دهان خود را قورت داد و حالتی تهاجمی در مقابل ماهی نر گرفت و بلافاصله از آکواریوم بیرون آورده شد.
روز هفتم ماهی نر پوست تخم ها را از دهان خود بیرون ریخت که حاکی از تخم گشایی آنها بود.دوره رشدونمو نوزادها در دهان پدر 45 روز طول کشید و در تمام این مدت، ماهی نر هیچگونه غذایی نخورد. روز 59ام برای مدت کوتاهی از دهان پدر بیرون آمدند ولی کمی بعد به دهان او برگشتند.
از آ« به بعد بیرون آمدن و گردش کردن آنها هر روز بیشتر و طولانی تر بود.نوزادها حدود 7 سانتیمتر طول داشتند. روش 66ام ماهی نر همه بچه ها را رها کرد و از گرفتن مجدد آنها با دهان خودداری نمود. در آن روز به آن تعدادی ماهی طلایی داده شد که تنها یکی از آنها خورده شد.
با افزایش رشدونمو بچه ها، دعوا کردن و رقابت آنها افزایش می یابت و همین امر باعث قرار دادن آنها در آکواریومهای جداگانه گردید.
بچه ها پس از تولد در زیر شکم کیسه زرده بزرگی دارند که مملو از ویتلین یا مواد غذایی است که تا زمان آغاز شنای آزاد، نیازهای غذایی آنها را تامین می کند.
پس از آن میتوان به آنها دافنی و آرتمیا و نوزاد حشرات و بالغ آنها را داد. از آن به بعد بچه ماهیهای کوچک و تکه های مناسب گوشت به آنها داد. بهتر است کم کم مقداری هم مواد گیاهی به غذای آنها افزوده گردد. هرچه سن آنها بیشتر شود علاقه آنها به خوردن ماهی به ویژه ماهی زنده بیشتر می شود.
در سالهای اخیر پیشرفتهای بیشتری در زمینه تکثیر و پرورش آنها حاصل شده و تجربه نشان داده است که تکثیر آنها در آکواریوم و حتی آکواریوم های بزرگ چندان عملی و موفقیت آمیز نیست و بهتر است تکثیر و پرورش آنها تا حد به دست آمدن بچه ماهی های قابل عرضه به بازار، در استخرهای خاکی کوچک و مناسب انجام گیرد.
برای پرورش بیشتر بچه های ماهی آروانا میتوان از استخرهای خاکی کمی بزرگتر استفاده نمود.
در یک مورد از استخر باغی 5.4 متر استفاده شد و در آن 5 عدد ماهی 5 ساله که قبلا 3 بار تخمریزی کرده بودند قرار داده شد. کف استخر را بستری از سنگریزه به عمق حدود 10 سانتیمتر پوشیده بود.
در اولین تخمریزی ماهی نر همه تخم ها را پس از لقاح و قراردادن آنها در دهان خود قورت داد. شاید علت اصلی، نامناسب بودن آب بود. با تعویض آب و مناسبتر کردن شرایط چندبار تثکیر موفقیت آمیز انجام گرفت.
امکان تکثیر در آکواریوم هم ممکن است وجود داشته باشد. برای این منظور بایستی حجم آکواریوم که پهنای آن بیشتر از عرض بدن ماهیهاست، بایستی حداقل 500 تا 600 لیتر باشد.
در کف آن بستری از سنگریزه با گیاهان کم تراکم و فضای زیادی در بالای گیاهان برای شنا کردن آراواناها وجود داشته باشد. آکواریوم حتما بایستی درپوش مناسب داشته باشد چون ممکن است آرواناها از آن بیرون بپرند.
رفتار تولید مثلی آنها جالب است. جفت یابی یا همسرگزینی چند روز تا چند هفته پیش از جفت شدن آغاز میگردد. وقتی نر و ماده همدیگر را پذیرفته و انتخاب کردند بصورت گرد شنا کرده به گونه ای که ماهی نر ماهی ماده را دنبال می کند.
یک یا دو هفته پیش از تخمریزی، نر و ماده، پهلو به پهلو باهم شنا می کنند و بدن ها را بهم می چسبانند. پس از آن ماهی ماده تخمریزی کرده و ماهی نر آنها را بارور می کند.
پس از تخمریزی ماهی نر مسئول نگهداری تخم ها در دهان برای گذراندن دوره رشدونمو جنینی یا انکوباسیون است.
عکس جالبی از اولین تکثیر موفق ماهی آروانا در آکواریوم، کیسه بزرگ و جالب گلوئی پدر در این عکس دیده می شود.
تعداد تخم ها 21 تا 29 عدد، رنگ آنها قرمز متمایل به نارنجی و قطر آنها 10 تا 15 و گاهی تا 20 میلیمتر است. طول دوره انکوباسیون و رشدونمو بچه ها تا آغاز شنای آزاد، 50 تا 60 روز است. در این زمان طول بدن آنها 4.5 تا 5 سانتیمتر است.
نوزادها پس از تخم گشایی یا تولد، طولی حدود 10 میلیمتر دارند که به کیسه زرده بزرگی که قطر آن 15 میلیمتر یا بیشتر است چسبیده اند. پس از یک ماه طول آنها به 20 تا 30 میلیمتر میرسد.
غذای مناسب ماهی آروانا
به دلیل بزرگ بودن در آکواریوم های خانگی، اشتهای آن نیز زیاد است. ماهی زنده و تکه های قابل قورت دادن گوشت را دوست دارد. جالب این که به زودی با کسی که به آن غذا میدهد آشنا می شود و ممکن است به راحتی غذا را از دست او بگیرد. هرچند وقت یکبار بهتر است مقداری غذای گیاهی به آنها داد.
ویژگی های مناسب آب
در آکواریوم های خانگی، ماهی آروانا می تواند نوسانات درجه حرارت، پی چ، تابش نور و سایر عوامل فیزیکی و شیمیایی آب را تا حد زیادی تحمل کند، به شرط این که این تغییرات از حداقل تحمل آن فزونی نیابد. بهترین گرما برای نگهداری آن 26 درجه سانتیگراد است.
حد خوب حرارت آب 24 تا 28 درجه سانتیگراد است. آب بایستی نرم با پی اچ خنثی تا 6 باشد، خوب فیلتر شود و هفته ای دوبار 25 تا 30 درصد آن عوض شود.
