موجودی که هرگز نمیمیرد
جاودانگی عمر بیشتر آرزوی همیشگی انسان بوده است. به همین جهت از قرن‌ها پیش افسانه‌هایی درباره کشف اکسیر جوانی یا آبی که نوشیدن آن باعث عمر جاودانه می‌شود پرداخته شده است. اما آیا علم می‌تواند به افزایش عمر انسان کمک کند؟ نوع رفتار و سبک تغذیه و زندگی انسان‌ها تا چه حد بر بالا رفتن میزان زندگی آنها مؤثر است؟
چگونگی پیر شدن و در نهایت مرگ موجودات زنده هنوز به‌صورت قطعی مشخص نشده است.به‌صورت نظری سلول‌ها توانایی تقسیم تا بی‌نهایت و نامیرا را دارا هستند . دانشمندان در سال‌های اخیر کشفیاتی داشته‌اند که نشان می‌دهد برخی موجودات زمین قادرند عمر جاودانه داشته باشند و مرتبا سلول‌های خود را بازسازی کنند. از جمله دو موجود دریایی دارای این ویژگی هستند، نوعی عروس دریایی و نوعی کرم پهن آبی.
عروس دریایی نامیرا یا ابدی:
گونه‌ای خاص از عروس دریایی عمر جاودان دارد و هرگز نمیمیرد. این حیوان ممکن است تنها موجودی باشد که عمر جاودان دارد. از آنجایی که این عروس دریایی قادر است پس از آخرین مرحله‌ی بزرگسالی، دوباره تغییر شکل داده و به نخستین مرحله‌ی زندگی خود بازگردد، ممکن است هیچ پایان طبیعی برای طول عمر این حیوان وجود نداشته باشد.
دانشمندان می‌گویند hydrozoan jellyfish تنها حیوانی است که می تواند بارها و بارها در زمان به عقب برگردد و دوباره حالت بواسیر لحمی خود را (مرحله اول از زندگی) پیدا کند.
آنها می‌خواهند بفهمند چه‌طور این حیوان می‌تواند جریان سالخوردگی خود را به حالت معکوس درآورد.
از آنجایی که این حیوان هیچ‌وقت نمیمیرد، تعداد آنها در اقیانوس‌ها روز به روز در حال افزایش است با گسترش دانش ژنتیک و همچنین یافته‌های جدید زیست شناسی و کشف موجوداتی که دارای عمر نامحدود هستند، دانشمندان امیدوارند به‌زودی با یافتن ژن این نامیرایی و به کار بردن آن در ساختار ژنتیک انسان بشر را جاودانه سازند.
تکامل معکوس
در سال 1988 دانشمندی به نام سامر Sommer آغاز به بررسی و مطالعه روی گونه هایی از موجودات ریز مرجانی کرد . سامر هر صبح با تجهیزات غواصی خود به زیر آبها و صخره های مرجانی شهر Portofino در ایتالیا میرفت و تمام کف دریا را در پی یافتن موجودات مرجانی جستجو می کرد و آنها را همراه پلانکتون ها جمع می کرد.
او بیش از صد گونه را جمع کرد و در میان آنها گونه ای از عروس دریایی بود که هم اکنون به عروس دریایی ابدی Immortal Jellyfish یا همان Nutricula مشهور شده است.
سامر موجودات مرجانی را در ظروف شیشه ای آزمایشگاه گذاشت، رفتار آنها را به دقت مورد بررسی قرار داد بعد از چند روز حالت عجیبی را مشاهده کرد که می توان نام آنرا جلوگیری از مرگ نامید!
به نظر می رسید این موجود یک سیر رشد معکوس را آغاز کرده و جوانتر شده تا به نخستین مرحله تکثیر برسد و در آن هنگام مجددا چرخه زندگی آغاز می شد. پس از آن در سال 1996 عده ای از دانشمندان کار او را ادامه دادند و مقاله ای تحت عنوان چرخه عکس زندگی Reversing the Life Cycle چاپ کردند و در آن تشریح کردند که این گونه ها چگونه در هر مرحله تکثیر می توانند خود را به مرحله بواسیر لحمی برسانند…
جهش سلولی
تحقیقات علمی نشان می‌دهد که مولکول‌های ( نه سلول‌ها) بدن ما هر 10سال یک بار نو می‌شوند یعنی بعد از گذشتن این زمان دیگر اثری از مولکول‌های کربن قدیمی در بدن هیچ انسانی پیدا نمی‌شود. پس ما هر 10سال یک بار عوض می‌شویم با این همه ما پیر می‌شویم و می‌میریم.
این موجود در حقیقت یک ستاره دریایی است که می‌تواند به نخستین مرحله زندگی‌اش برگردد. نوتریکولا این کار را از طریق یک نوع جهش سلولی انجام می‌دهد. این جهش سلولی بصورتی انجام می‌شود که عروس دریایی به حالت دیگری تغییر می‌کند یعنی دارای سلول‌های جدیدی می‌شود. در این روند بدنه اصلی عروس دریایی تبدیل به توده‌ای می‌شود که شکل‌دهنده اولیه آن موجود است. به این توده اولیه بواسیر لحمی گفته می‌شود.
برای این کار ابتدا چتر عروس دریایی خودش را به توده مولکولی تبدیل می‌کند و بعد تمام موها و شاخک‌ها را جذب خودش می‌کند. بعد موهای تغییر شکل یافته به این توده متصل شده و توده لحمی اولیه یا پولیپ به‌وجود می‌آیدو در آخر یک کلونی جدید شکل می گیرد. از رشد این توده یک عروس دریایی جدید متولد می‌شود. از نظر تئوری این عمل می‌تواند بی‌نهایت بار تکرار شود بنابراین از نظر پیولوژیکی این نوع از عروس دریایی نامیرا محسوب می‌شود.
تصویر زیر بیانگر مسئله می باشد :
اما عاملی که موجب شد بحث این تئوری مجدادا میان دانشمندان بالا بگیرد. در واقع سفر محقق و نویسنده‌ای به نام ناتانیل ریچ، به ژاپن بود. وی اخیرا به ژاپن سفر کرده تا دانشمندی را ملاقات کنند که فکر می‌کند گونه‌ای از عروس دریایی، می‌تواند راز جاودانگی انسان را به ما نشان بدهد.اما بسیاری، از جمله پاول ریبرن، از منتقدین برنامه روزنامه‌نگاری علمی Knight در ام.آی.تی، این ادعا را نه تنها غیرمحتمل بلکه باورنکردنی می‌دانند و برای حرف خود هم دلایلی دارند.
ریبرن از جمله به این موارد اشاره می‌کند: (( اول این که نویسنده مدعی شده که این موجود، در این توانایی منحصر به فرد است، در حالی که متخصصین دیگر بیان کرده‌اند که گونه‌های دیگر هم از چنین توانایی برخوردارند. به علاوه، به گفته متخصص دیگری، شاید سلول‌ها در این موجود جاودانه باشند، اما خود موجود لزوما جاودانه نیست. از سوی دیگر، مشخص نیست دانشمندی که چنین ادعایی داشته، یعنی شین کابوتا، تحت تاثیر ایده جاودانگی معنوی یا روحی نبوده باشد)).
با بالا گرفتن این بحث، افرادی چون ریبرن، این ادعا را بیشتر رد می کنند و بر این باورند که دست‌کم این عروس دریایی کوچک و روشی که دارد، از نظر علمی، ارتباطی به راز جاودانگی انسان ندارد و در این راه، استدلال‌های خطایی وجود دارد.
کرم‌های پهن آبی:
در همین حال دانشمندان دانشگاه ناتینگهام در انگلیس در تحقیقات تازه خود بر این باورند که آنها راز جاودانگی و نامیرایی بالقوه‌ای را برای انسان‌ها در کرم‌های پهن (Flatworm) شناسایی کرده‌اند.
آنها دو گونه از کرم‌های پهن را که می‌توانند خود را بارها و بارها همگون‌سازی یا حتی بازسازی کنند، مورد بررسی قرار دادند و یافته آنها امید دانشمندان را برای یافتن راهی برای از بین بردن اثرات ناشی از پیری در سلول‌های انسانی دوچندان کرده است.
کرم های پلانارین:
این کرم‌های پهن از خانواده پلانارین (planarian) هستند که برای دورانی طولانی دانشمندان را مجذوب ترمیم نامحدود خود کرده‌اند. طی این پژوهش از یک کرم اصلی که به قطعات ریز تکه‌تکه شده بود حدود 20 هزارکرم پهن جدید به‌دست آمد و تیم پژوهشی چگونگی جایگزینی سلول‌های پیر یا آسیب دیده این‌گونه کرم شگفت انگیز را بررسی کردند.
مدیر این پژوهش می‌گوید:
ما در حال مطالعه 2گونه از کرم‌های پهن هستیم که یکی از آنها مانند ما تولید مثل جنسی دارد و دیگری تک‌جنسی یا بی‌جنس است و از راه به دو نیم شدن تکثیر می‌کند. به‌نظر می‌رسد هر دو گونه توان بازسازی نامحدود دارند . با رشد پیاپی عضلات، پوست، احشا و حتی کل مغز به زندگی خود ادامه می‌دهند. هربار که یک سلول تقسیم می‌شود کلاه تلومر آن کوتاه‌تر می‌شود. هنگامی که آنها بیش از حد کوتاه می‌شوند، سلول توانایی خود را برای تجدید و تقسیم را از دست می‌دهد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که جانوران جاودانه دارای سلول‌هایی هستند که توانایی حفظ طول تلومر به‌طور نامحدود را دارند و به‌همین دلیل سلول‌های جاندار می‌توانند همچنان به تقسیم و بازسازی خود ادامه دهند.
رئیس تیم پژوهشی دانشگاه ناتینگهام پیش‌بینی کرده بود که کرم‌های پهن فعالانه بخش پایانی کروموزوم‌های خود را در سلول‌های بنیادی بالغ حفظ می‌کنند که این امر منجر به جاودانگی از دیدگاه نظری می‌شود. مرگ به واسطه بیماری‌ها یا شکار شدن از جاودانگی تجربی و عملی آنها جلوگیری می‌کند.
