آشنایی با آفت هایدرا
هایدرا (hydra) گونه‌ای از پلیپ‌های آب شیرین است که گاهی وارد آکواریوم‌های آب شیرین می‌شود. پلیپ‌ها (polyp) یا گزنه‌های دریایی گونه‌ای از نرم‌تنان شقایق مانند با مژک‌های گزنده هستند که از یک بدنه لوله مانند با پایه‌ای چسبده در یک طرف و تعدادی شاخک در طرف دیگر تشکیل شده‌اند. این شاخک‌ها دارای سلول‌هایی گزنده هستند که به هایدرا اجازه می‌دهد شکار خود را نیش زده و بعد از مسموم کردن آن‌ها را بی‌حرکت در میان شاخک‌ها نگه دارد.
با اینکه این‌گونه، مانند عروس‌های دریایی دارای مغز، سیستم تنفسی و سیستم ماهیچه‌ای نیست همچنان خطری جدی برای آکواریوم‌های آب شیرین باشد.
آفت کوچک
این آفت کوچک، با اینکه به‌ندرت از چند میلی‌متر بزرگ‌تر می‌شود. توانایی کشتن و خوردن تخم و نوزادان کوچک ماهیان و حتی ماهیان بالغ ریز جثه را دارد. علاوه بر این به راحتی و با سرعتی زیاد با جوانه زدن تکثیر یابد که این جوانه‌ها بعد از رشد کافی از هایدرای مادر جداشده و به زندگی جداگانه خود ادامه می‌دهند.
هر چند بیشتر اوقات این‌گونه به یک نقطه چسبیده و در یک مکان باقی می‌ماند، اما توانایی حرکت و جابجایی از یک نقطه به نقطه دیگر را هم دارد. هایدرا این کار را به‌سادگی با آزادسازی قسمت پایه خود و شناور شدن در آب تا رسیدن به نقطه جدید یا با استفاده از مژک‌های خود و گرفتن یک شی متحرک و سپس جدا شدن از آن و انتقال به مکان جدید، انجام می‌دهد.
توانایی هایدرا در تولیدمثل و جابجایی سریع از نقطه‌ای به نقطه دیگر از یک سو و همچنین توانایی آن در خوردن تخم و نوزاد ماهیان از سوی دیگر، دلیل روشنی برای نگرانی از حضور این‌گونه در آکواریوم‌های آب شیرین است!
طریقه مبارزه:
هرچند مبارزه با این آفت در آکواریوم بسیار راحت نیست اما خوشبختانه غیرممکن هم نیست. بیایید باهم نگاهی به راه‌های مقابله بی اندازیم:
- اگر مقدار آفت هایدرا در آکواریوم خیلی زیاد نیست، می‌توانید به صورت فیزیکی آن را حذف کرد. سنگ‌ها یا گیاهان مصنوعی را می‌توانید از آب خارج کرده و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در محلول ۱۰% مایع سفیدکننده قرار داده، و سپس با مقدار کافی آب بشورید و اجازه دهید در هوای آزاد خشک شوند.
- یک راه دیگر استفاده از ماهی‌هایی است که هایدرا می‌خورند. گورامی آبی سه لکه Three Spot (Blue) Gouramis علاقه زیادی به خوردن هایدرا دارد. ماهی بهشتی (Paradise fish) و مولی‌ها (molly) و حلزون‌های آبگیری هم راغب به خوردن هایدرا هستند.
- اگر اضافه کردن این ماهی‌ها و حلزون‌ها، جز انتخاب شما نیستند، راه دیگر بالا بردن دمای آب آکواریوم است. در این صورت باید موجودات زنده مانند ماهی‌ها و گیاهان را از آکواریوم خارج کنید وگرنه آن‌ها را آب‌پز می‌کنید!. در این حالت بعد از جابجایی موجودات زنده دمای آب را تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد به مدت حداقل دو ساعت بالا ببرید. سپس دما را مجدداً پایین آورده و بستر آکواریوم را از طریق سیفون کردن حدود ۵۰ درصد آب، تمیز کنید. بعد از اطمینان از رسیدن دما به حد طبیعی، موجودات زنده را مجدداً به آکواریوم بازگردانید.
- روش‌های شیمیایی و دارویی هم برای مقابله با هایدرا وجود دارد. اما در نظر داشته باشید که ممکن است به گیاهان یا ماهی‌ها یا حلزون‌های شما آسیب برساند. از طرفی امکان دارد با این کار باکتری‌های مفید آکواریوم خود را هم از بین ببرید. در نتیجه روش‌های شیمیایی معمولاً آخرین انتخاب ما هستند.
در میان روش‌های شیمیایی، اضافه کردن پتاسیم پرمنگنات و سولفات مس دو راه موجودند. این ترکیبات را می‌توانید از فروشگاه‌های تجهیزات آکواریومی تهیه کنید. دوز مصرف را باید مطابق راهنمای درج‌شده در پشت بسته این محصولات رعایت کنید. بسیاری از داروهای ضد کرم پهن (anti-fluke) هم، در مقابله با هایدرا مؤثرند. به ویژه آن‌هایی که دارای فرمالین هستند.
پیشگیری:
بر خلاف آنچه که بسیاری بیان می‌کنند، هایدرا در نتیجه شرایط بد تانک شما به وجود نمی‌آیند بلکه باید حتماً از یک منبع خارجی آکواریوم شما را آلوده کند. از آنجا که وجود مواد مغذی اضافی مصرف نشده توسط گیاهان و غذای مصرف نشده توسط ماهی‌ها باعث رشد سریع هایدرا می‌شود.
اجتناب از غذا دهی مازاد، رشد و تکثیر هایدرا کند کرده و به شما زمان می‌دهد تا با آن مقابله کنید. بازرسی با دقت گیاهان زنده تازه خریداری‌شده قبل از اضافه کردن آنان به آکواریوم، یک راه پیشگیرانه مؤثر است.
یک راه مؤثر موازی با این کار خیساندن گیاهان تازه خریداری‌شده در محلولی است که حاوی یک قاشق غذاخوری زاج سفید (KAl(SO۴)۲) در یک لیتر آب است. این کار را با سنگ‌ها و صخره‌های وارد شده هم می‌توانید انجام دهید.
استفاده از غذای زنده یک راه مناسب برای شایسته سازی ماهی‌ها برای تکثیر و متوازن کننده مقدار مواد مغذی درون آکواریوم‌هاست اما، از آنجا که این غذاهای زنده به طور مستقیم از آبگیرها و رودخانه‌ها جمع‌آوری می‌شوند امکان دارد که هم زمان از این طریق هایدرا هم به آکواریوم شما آورده شود. استفاده از غذاهای یخ زده یا غذاهای زنده‌ای که خودتان پرورش داده‌اید، راه کم خطرتری است.
