روف گاردن یا باغ بام چیست؟
روف گاردن Roof garden یا فضای سبز روی پشت بام در کل به مکانی گفته میشود که فضای سبز بر روی سقف (چه پشت بام، چه حیاط و …) اجرا شده باشد و بستر کشت گیاه، در ارتفاعی بالاتر از سطح خاک زمین بر روی بستر مصنوعی شکل گرفته باشد؛ مانند کف لابی ساختمان که سقف پارکینگ را تشکیل میدهد، یا کف حیاطی که بر روی پارکینگ شکل گرفته و امکان کاشت گیاه بر روی خاک طبیعی زمین محیا نباشد.
روف گاردن میتواند از قراردادن چند گلدان روی پشت بام آغاز و به اجرای باغ و فضاهای سبزی همچون پارک ختم گردد. انتخاب نوع طراحی روف گاردن بستگی به عوامل مختلفی همچون سازه ساختمان، کاربری، ویژگی های اقلیمی و حتی سلیقه شما دارد! عوامل ذکر شده در روش های گوناگون اجرایی به نام های روف گاردن گسترده روف گاردن متمرکز و روف گاردن پرتابل و مدولار خلاصه میشوند.
مزیت روش پرتابل-مدولار نسبت شیوه متمرکز در اجرای روف گاردن
اما نکته مهم در این دو روش این است که قبل از اجرای این شیوه روف گاردن شما باید از مقاومت ساختمان در برابر بار مرده ایجاد شده در پشت بام مطلع باشید. آیا در محاسبات سازه ساختمان شما، بار مرده ناشی از اجرای باغچه ها و خاک سنگین اشباع شده در نظر گرفته شده است؟
اگر در این زمینه اطلاعاتی ندارید و از لحاظ امنیت و مقاومت سازه ساختمان خود در برابر میزان بار مرده ناشی از روف گاردن تردید دارید بهترین روش برای ایجاد فضای سبز در پشت بام، استفاده از روش مدولار- پرتابل است. در این روش به زبان عامیانه از گلدانهای و فلاورباکس های آماده جهت اجرای روف گاردن استفاده می شود.
گلدان ها با توجه به نوع مصرفشان، میتوانند سطح سبز گسترده و یا درختچه های زیبا و بلند داشته باشند. د ر واقع تفاوت این روش نسب به دو سبک قبلی، از لحاظ ظاهری برجسته نمیباشد بلکه به لحاظ سازه ای، سرعت اجرا، امنیت، تنوع، مدرن بودن و … می باشد.
مراحل اجرای روف گاردن
به طور معمول، اجرای روف گاردن در دو مرحله انجام می شود:
مرحله اول:
در این مرحله که به کارهای عمرانی اختصاص دارد، عملیات مربوط به ایزولاسیون و زهکشی انجام می شود.
مرحله دوم:
لنداسکیپ یا همان محوطه سازی: در این مرحله فضای سبز ایجاد شده و تجهیزات مورد نیاز فضای باز مانند آلاچیق، سایبان، مبلمان باغی، آبنما، باربیکیو و کباب پز و … به فضا اضافه می شود.
انواع بام سبز یا روف گاردن
باغ بام‌ها را بر اساس سیستم اجرایی به سه دسته اصلی تقسیم می‌کنند:
- سیستم گسترده (extensive)
- سیستم متمرکز (intensive)
- سیستم مدولار یا جعبه گیاه (planter box)
- سیستم ترکیبی (synthetic)
سیستم گسترده
برای سیستم گسترده از واژه Green Roof یا بام سبز استفاده میشود. این سیستم به نام مقطع کم ارتفاع یا اجرا با ضخامت کم نیز شناخته میشود. این نوع بام فقط شامل یک یا دو نوع گیاه و محیط کاشت کم عمق می‌باشد. معمولاً این سیستم برای زمانی‌که حداقل بار وزن مدنظر باشد به کار گرفته میشود. به‌طور اخص، فقط پرسنل نگهداری و تعمیر به این نوع بام دسترسی دارند.
این نوع بام مثل چمنهای نروژی، بر روی بام‌های مسطح و شیبدار احداث میشود. در این سیستم معمولاً گیاهان به عمق ۴۰ تا ۱۰۰ میلی‌متر استفاده میشوند. حدود بار نهایی بام تقریباً بین ۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم بر مترمربع در حالت اشباع می‌باشند.
در مورد بام‌های شیبدار در اغلب مکان‌ها ۱۰ تا ۲۰ درصد شیب توصیه میشود. در شیب حداکثر ۳۰ درصد نیاز به استفاده از زه وار و ابزارهای ضد فرسایش وجود دارد.
سیستم متمرکز
برای سیستم متمرکز از واژه Roof Garden یا باغ بام استفاده میشود. این سیستم به نام مقطع عمیق یا باغ بام نیز شناخته میشود. این نوع بام سبز شامل انواع مختلفی از گیاهان می‌باشد و مشابه یک پارک طراحی میشود. برخی از بام‌های سبز دارای درختان بزرگ و آبنماهایی می‌باشند که این موضوع خود احتیاج به تقویت اساسی سازه دارد.
این سیستم اغلب نیازهای سازه‌ای جدیدی را برای بام الزامی می‌کند، به ویژه برای بام‌هایی که دسترسی عمومی نیز داشته باشد.
سیستم مدولار یا جعبه گیاه
در این سیستم گیاه و محیط کاشت آن در جعبه‌های مخصوصی که تمام یا بیشتر بام سبز را می‌پوشاند، نگهداری میشود. در سیستم غیر مدولار محیط کاشت یک لایه پیوسته بر روی بام سبز می‌باشد. در سیستم مدولار این محیط ناپیوسته هست. این مدل از بام سبز برای پروژه‌های مسکونی و ساختمان‌های متعارف مناسب بوده و در حال حاضر در شهرهای مشهد و تهران بیشترین طرفدار را دارد.
سیستم ترکیبی
این نوع بام ترکیبی از دو سیستم گسترده و متمرکز است و دارای فواید دو بام ذکر شده‌است، اما دارای ظرفیت بار بیشتری است. در عین حال سبز شدن در داخل پانل‌های گسترده سبک وزنی صورت می‌گیرد.
