کوسه ها و سفره ماهی ها_قسمت ۱

کوسه ها و سفره ماهی ها_قسمت 1

کوسه ها و سفره ماهی ها اغلب در دریاهای مناطق استوایی و نیمه استوایی زندگی می کنند و تعدادی از آنها نیز در دریاهای قطبی و دریاچه های آب شیرین یافت می شوند. رنج زیستی این موجودات بسیار وسیع می باشد و آنها از مناطق ساحلی دریاها تا اعماق اقیانوس ها می توانند زندگی کنند.

کوسه ها سپر ماهیان و سفره ماهیان دارای مجموعه ای از خصوصیات سازشی می باشند که بر اساس این خصوصیات می توان آنها را از ماهیان استخوانی جدا کرد.

اسکلت

مانند دیگر ماهیان کوسه ها دارای اسکلت داخلی هستند. اما ساختار اسکلت در آنها متفاوت است. به طوریکه به طور کامل از غضروف تشکیل شده است. غضروف ماده ای بادوام، محکم و

همچنین سبک و نسبتا انعطاف پذیر است. این خصوصیات به طور کلی حرکت های کوسه ها را تسهیل می بخشد. مثلا غضروف نسبت به استخوان سبک تر بوده و مانع از سقوط کوسه ها

به کف آب می شود. زیرا کوسه ها فاقد کیسه شنا هستند. از آنجایی که غضروف در آرواره ها و ستون پشتی نیازمند استحکام بیشتری نسبت به غضروف موجود در فین ها می باشند به

همین دلیل این بخش ها توسط نمک کلسیم استحکام یافته اند و تشکیل غضروف کلسیفیته شده را می دهند.

شناوری

بیشتر ماهیان غضروفی موجودات ساکن بستر می باشند که هرگز بستر دریا را ترک نمی کنند. حتی این گونه ها نیز دارای خصوصیتی هستند که به طور معنی داری چگالی متوسط آنها را کاهش می دهد که همان داشتن اسکلت غضروفی است.

سایر ماهیان غضروفی از داشتن کبد های بزرگ سود می برند و یا هنگام شنا از صعودهای هیدرودینامیک بهره مند می شوند و این موارد به آن ها در خارج شدن از بستر کمک می کند.

تنفس

همه کوسه ها دارای ۵ تا ۷ جفت شکاف آبششی در اطراف سر هستند. تبادلات اکسیژنی در آبششها اتفاق می افتد. آب حاوی اکسیژن بایستی همواره بر روی رشته های آبششی جریان یابند. آب از راه دهان وارد حلق شده و پس از جریان یافتن از آبشش ها از طریق شکاف های آبششی خارج می گردند. تبادلات گازی در سطح رشته های آبششی در زمان ورود و خروج آب از آبششها انجام می گیرد.

شاید مهمترین ویژگی دستگاه تنفس ماهیان غضروفی وجود اسپیراکل ها باشد که درست قبل از شکاف های آبششی در هر دو طرف سر قرار دارند. این اجزا برای کشاندن آب به داخل حفره های آبششی استفاده می شوند. در نتیجه ممکن است در کوسه های پلاژیک که آب در هنگام شنا به طور مداوم از روی آبشش های آنها عبور می کند.

اسپیراکل ها به میزان زیاد تحلیل رفته باشند یا اساسا دیده نشوند.

با این وجود در کوسه های پلاژیک ممکن است اسپیراکل ها برای رساندن اکسیژن به چشم ها اهمیت داشته باشند.

بر عکس در کوسه های کف زی، سپر ماهیان و سایر اشکال مقیم بر روی کف بستر، اسپیراکل ها برای تنفس بسیار حایز اهمیت هستند. آنها در بالای سر قرار گرفته اند و بنابراین هنگامی که ماهی بدون حرکت بر روی بستر در انتظار طعمه یا اجتناب از عوامل شکارچی قرار گرفته است می تواند برای کشیدن آب به داخل حفره آبششی از آنها استفاده کند.

پوشش های خارجی

همه ماهیان غضروفی بر روی سطح خارجی بدن خود، دارای فلس های پلاکویید (صفحه ای) و یا دندانه دندانه هستند. این فلس ها در سفره ماهیان و سپر ماهیان مشخصا تنها به صورت چند ردیف دندانک های بزرگ بر روی بدن ماهی یافت می شوند.

و گاهی اوقات تغییر شکل می یابند و به صورت خار در می آیند (مثل سپرماهیان خاردار). در کوسه ها پوست با فلس های پلاکویید ریز و هم پوشان پوشیده شده است .

و به پوست آنها حالت کاغذ سمباده می دهد.

این فلس ها پوشش حمایتی و سبک را در اطراف ماهی تشکیل می دهند که ممکن است خصوصا در افزایش کارایی هیدرودینامیک حایز اهمیت باشند.

فلس های پلاکوئید ساختاری شبیه به دندان دارند و شامل ۳ لایه می باشند.

فلس کوسه ها بر خلاف سایر ماهیان با رشد ماهی بزرگتر نمی شود.

پوست کوسه ها مانند کاغذ سمباده بوده که در واقع فلس های پلاکوییدی و یا همان دندانه های پوستی هستند.

از پوست کوسه ها در ساختن سمباده و یا صنایع چرمسازی استفاده می شود.

فلس های پلاکوییدی شامل صفحات استخوانی که در داخل پوست قرار دارند. این ساختارها در دندان ها نیز دیده می شوند.

تغذیه

بیشتر ماهیان غضروفی شکارچیان اختصاصی هستند و وجود دندان در آن ها گویای همین امر است. کوسه هایی که عمدتا ماهیان بزرگ و پستانداران بزرگ را شکار می کنند، دارای دندان های مثلثی و تیغ مانند هستند.

که توسط آنها طعمه خود را به دندان گرفته و اره می کنند و یا به قطهات بزرگ تکه تکه می کنند.

فشار به دندان گرفتن آرواره ها ی بعضی از این کوسه ها ممکن است به بیش از ۲۸۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع برسد.

دندان همه این کوسه ها در حقیقت همان فلس های پلاکویید تغییر شکل یافته هستند.

و همانند فلس ها به طور مداوم می ریزند و جایگزین می شوند.

صرف نظر از دندان کوسه

صرف نظر از دندان ها، دلیل عمده ای که کوسه ها میتوانند طعمه های بزرگ را ببلعند، این است که اتصال آرواره ها در بیشتر اشکال از نوع هیواستیلیک است که امکان می دهد تا پهنای دهان باز و به حداکثر ممکن برسد. همچنین اتصال آرواره ها به جمجمه نسبتا سست وشل است. این امر خصوصا در مورد سفره ماهیان و سپر ماهیان حایز اهمیت است. زیرا آنها در واقع این توانایی را دارند که آرواره های خود را تا فاصله کمی بیرون بیاورند. و موجودات زنده را از روی بستر بلند کنند و یا به درون دهان بکشانند.

دندان ها در کوسه ها به آرواره ها متصل نیستند.

بلکه انها در اتصال با پوسته هایی هستند که بستر های دندانی نامیده می شوند.

این بستر ها مشابه کمربندهای حامل بوده و با رشد کوسه ردیف های دندانی را به سمت عقب حرکت می دهند.

دندان های این موجودات از تمایز فلس هایشان بوجود آمده است. کوسه ها ردیف های بیشماری دندان دارند که به بافت عضله اشان اتصال یافته است.

دندان ها به دلیل اینکه پایه محکمی ندارند به راحتی می افتند.

و دندان جدیدی جایگزین آن می شود. برخی گونه ها حتی تا ۳۰۰۰۰ دندان در طول زندگی خود به دست می آورند.

شکل تعداد و ظاهر دندان های کوسه به طور قابل ملاحظه ای حتی بین گونه های مختلف متفاوت است.

شکل دندان ها همچنین بین آرواره های بالا وپایین و از سمت جلو به عقب نیز مختلف است.